Lesson 2: Basic Sentences

Character English Show Hide Maya Show Hide
1.1 name kʾaabaʾ
1.2 your name a kʾaabaʾ
1.3 whatʾs your name? bix a kʾaabaʾ
1 José Whatʾs your name? Bix a kʾaabaʾ teech.
Bix a k'aaba' teech.
Bix a k'àaba' tèech.
2.1 my name in kʾaabaʾ
2.2 Alberto Alberto
2 Alberto My nameʾs Alberto. Teneʾ Alberto in kʾaabaʾ.
Tene' Alberto in k'aaba'.
Tene' 'áalberto 'in k'àaba'.
3.1 younger brother íitsʾin
3.2 your brother a wíitsʾin
3.3 your brothers a wíitsʾinoʾob
3.4 your brothers? a wíitsʾinoʾob wáaj
3.5 they letiʾoʾob
3 José Are they your brothers? A wíitsʾinoʾob wáa letiʾoʾob.
A wíits'ino'ob wáa leti'o'ob.
A wíits'nob wáaj letiob.
4.1 no maʾ
4.2 as for them letiʾoʾobeʾ
4.3 co-worker éet meyaj
4.4 our co-workers k éet meyajoʾob
4 Alberto No. They are only our co-workers. Maʾ, letiʾoʾobeʾ chéen k éet meyajoʾob.
Ma', leti'o'obe' chéen k éet meyajo'ob.
Má', letio'obe chéen k 'éet meyajo'ob.
5.1 oh! áaj
5.2 your co-workers a wéet meyajoʾob
5 José Oh, your co-workers! ¡Áaj, a wéet meyajoʾob!
¡Áaj, a wéet meyajo'ob!
¡'Áaj, a wéet meyajo'ob!
6.1 their names u kʾaabaʾoʾob
6 José What are their names? Bix u kʾaabaʾoʾob letiʾoʾob.
Bix u k'aaba'o'ob leti'o'ob.
Bix u k'àabaó' letiob.
7.1 (one) person un túul
7.2 this one le un túulaʾ
7.3 Juan Juan
7.4 his name u kʾaabaʾ
7 Alberto This oneʾs name is Juan. Le un túulaʾ Juan u kʾaabaʾ.
Le un túula' Juan u k'aaba'.
Le un túula' jwàan u k'àaba'.
8.1 that one le un túuloʾ
8.2 other u láakʾ
8.3 that other one le u láakʾ un túuloʾ
8.4 Pablo Pablo
8 Alberto The other oneʾs name is Pablo. Le u láakʾ un túuloʾ Pablo u kʾaabaʾ.
Le u láak' un túulo' Pablo u k'aaba'.
Le u láak' un túulo' pàablo u k'àaba'.
9.1 you (singular) come ka taal
9.2 you (plural) come ka taaleʾex
9 José Where do you (plural) come from? Tuʾux a taaleʾex.
Tu'ux a taale'ex.
Tu'ux a tàale'ex.
10.1 we toʾon
10.2 as for us toʾoneʾ
10.3 the United States Estados Unidos
10.4 we come k taal
10 Alberto Weʾre from the United States. Toʾoneʾ Estados Unidos k taal.
To'one' Estados Unidos k taal.
To'one 'estàados 'unìidos k tàal.
11.1 you (plural) teʾex
11.2 as for you teʾexeʾ
11.3 all tu láakal
11.4 you all tu láakaleʾex
11.5 you (singular) know [it] a wojel
11.6 you (plural) know [it] a wojeleʾex
11.7 do you (plural) know [it]? a wojeleʾex wáaj
11.8 Maya mayaʾ
11.9 language tʾaan
11.10 Maya language mayaʾ tʾaan
11 José Do you all know Maya? Teʾexeʾ tu láakaleʾex a wojeleʾex wáa mayaʾ tʾaan.
Te'exe' tu láakale'ex a wojele'ex wáa maya' t'aan.
Te'exe' tu láaklex a wòojle'ex wáaj maya' t'aan.
12.1 we know [it] k ojel
12.2 but pero
12.3 Juan Juan
12.4 as for Juan Juaneʾ
12.5 he knows u yojel
12.6 he knows something u yojeliʾ
12.7 a little un pʾíit
12 Alberto We do, but Juan knows only a little of it. K ojel, pero Juaneʾ chéen un pʾíit u yojeliʾ.
ojel, pero Juane' chéen un p'íit u yojeli'.
K 'ojel, pero hwàane chéen um p'íit i yòojeli'.
13.1 who máax
13.2 man máak
13.3 that man le máakoʾ
13 José Whoʾs that man? Máax le máako.
Máax le máako'.
Máax le máko'.
14.1 you know [him] a kʾajóol
14 José Do you know him? A kʾajóol wáaj.
k'ajóol wáaj.
'A k'ajóol wáaj.
15.1 those men le máakoʾoboʾ
15.2 those menʾs names u kʾaabaʾ le máakoʾoboʾ
15 José What are those men called? Bix u kʾaabaʾ le máakoʾoboʾ.
Bix u k'aaba' le máako'obo'.
Bix u k'àaba e máako'obo'.
16 José Do you know? A wojel wáaj.
A wojel wáaj.
A wojel wáaj.
17.1 I know [it] in wojel
17.2 Pedro Pedro
17.3 come! koʾoten
17.4 here wayeʾ
17 Alberto [Yes] I know. Pedro, come here! In wojel. ¡Pedro, koʾoten wayeʾ!
In wojel. ¡Pedro, ko'oten waye'!
In wojel. ¡Pedro, ko'oten waye'!
18.1 this lelaʾ
18.2 his co-worker u yéet meyaj
18.3 Marcelino Marcelino
18.4 Marcelinoʾs co-worker u yéet meyaj Marcelino
18 Alberto This is Pedro. Heʾs Marcelinoʾs co-worker. Lelaʾ Pedro. U yéet meyaj Marcelino.
Lela' Pedro. U yéet meyaj Marcelino.
Lela' pèedroj. 'U yéet meyaj máarselìinoj.
19.1 that leloʾ
19.2 David David
19 Alberto That oneʾs name is David. Leloʾ David u kʾaabaʾ.
Lelo' David u k'aaba'.
Lelo' dabid u k'àaba'.
20.1 straight tooj
20.2 Iʾm well tooj in wóol
20.3 I serve [him] kin meyajtik
20.4 I serve you kin meyajtikech
20 José Iʾm pleased to meet you. (Iʾm ready to serve you.) Tooj in wóol in meyajtikech.
Tooj in wóol in meyajtikech.
Tòoj in wóol in meyajtikech.
21.1 with which I serve you (plural) ikil in meyajtikeʾex
21 José Iʾm pleased to meet all of you! Kiʾimak in wóol ikil in meyajtikeʾex.
Ki'imak in wóol ikil in meyajtike'ex.
Ki'imak in wóol 'ikil in meyajtike'ex.
22.1 I know [him] in kʾajóol
22.2 José José
22 Marcelino Iʾm glad to know you, José. Kiʾimak in wóol in kʾajóoltikech, José.
Ki'imak in wóol in k'ajóoltikech, José.
Ki'imak in wóol 'in k'ajóoltikech, Jose.
23.1 your brothers a sukuʾuneʾexoʾob
23 José And how about your (plural) brothers? Kux túun a sukuʾuneʾexoʾob.
Kux túun a suku'une'exo'ob.
Kux túun a suku'une'exo'ob.
24.1 Spanish Castellano
24.2 they know [it] u yojeloʾob
24 José Do they know Spanish, too? U yojeloʾob wáa castellano xan.
U yojelo'ob wáa castellano xan.
Yòojlo'ob wa castellano xan.
25.1 very much jach
25 Marcelino They certainly do! ¡Jach u yojeloʾob!
¡Jach u yojelo'ob!
¡Jach u yòojelo'ob!
26.1 he knows you (plural) u kʾajóoleʾex
26 José Does he know you (all)? U kʾajóoleʾex wáa letiʾ.
k'ajóole'ex wáa leti'.
U k'ajóole'ex wa leti'.
27.1 our name k kʾaabaʾ
27.2 he only knows [it] chéen u yojel
27 Marcelino He only knows our name. Chéen u yojel k kʾaabaʾ.
Chéen u yojel k k'aaba'.
Chéen yojel k k'àaba'.
28.1 we know [him] k kʾajóol
28 José But we know him. Pero toʾoneʾ k kʾajóol letiʾ.
Pero to'one' k k'ajóol leti'.
Pero to'one k k'ajóol leti'.